Në Ukrainë, dhjetëra mijëra gra kanë qenë në vijën e parë të frontit, përfshirë dhe vetë luftën, dhe roli i Olena Zelenskës është kthyer gjithnjë e më shumë drejt diplomacisë së vijës së parë. Ajo së fundmi udhëtoi në Uashington, në një vizitë jozyrtare, të paparalajmëruar, dhe u takua me Presidentin Biden, zonjën e parë Jill Biden dhe Sekretarin e Shtetit Antony Blinken. Atje, ajo iu drejtua gjithashtu Kongresit, duke i thënë se po fliste si nënë e bijë, jo vetëm si zonjë e parë. Olena tregoi fotografi të fëmijëve ukrainas që ishin vrarë nga raketat ruse, duke përfshirë një 4-vjeçare me sindromën Down.
“Po kërkoj diçka që nuk do të doja kurrë ta kërkoja, po kërkoj armë. Armë që nuk do të përdoreshin për të bërë luftë në tokën e dikujt tjetër, por për të mbrojtur shtëpinë dhe të drejtën për t’u zgjuar të gjallë në atë shtëpi”.
Ky është versioni më i sinqertë i mesazhit që burri i saj ka dhënë gjatë gjithë kohës, se lufta në Ukrainë ka të bëjë më shumë se me Ukrainën, ka të bëjë me atë se kush do të mbështesë vlerat e Perëndimit dhe rendin e bazuar në rregullat e pasluftës. Nëse Vladimir Putin mund të pushtojë një vend sovran për të përmbushur ambicien e tij për të ribashkuar ish-perandorinë ruse, ku do të ndalet ai?
Nuk është e qartë nëse zonja Zelenska apo bashkëshorti i saj, do të bindë aleatët perëndimorë të Ukrainës që të përfshihen edhe më thellë në një konflikt që nuk tregon asnjë shenjë zgjidhjeje të qartë dhe që po rëndon gjithashtu ekonominë globale. Në të njëjtën ditë që ajo iu drejtua Kongresit, ministri i Jashtëm i Rusisë tha se Rusia do të konsideronte zgjerimin në një territor të mëtejshëm nëse vendet perëndimore i jepnin Ukrainës më shumë armatime. Zelensky, ndërkohë, dëshiron t’i shtyjë rusët në kufijtë e para 24 shkurtit, nëse jo më tej, përpara se të shqyrtojë negociatat me Rusinë. Ukraina këmbëngul se fitorja është e mundur; Rusia duket se nuk ka gjasa të heqë dorë nga ndonjë nga territoret që ka pretenduar deri më tani. Përmes gjithë kësaj, Kongresi dhe Shtëpia e Bardhë e Biden-it kanë ecur në një linjë delicate, duke ofruar miliarda ndihmë ushtarake për Ukrainën, por ngurrojnë të antagonizojnë përgjithmonë Rusinë, të ngatërrohen në luftëra të përjetshme ose t’i dërgojnë shumë armë një ushtrie ukrainase që mund të mos jetë të trajnuar për t’i përdorur ato ose për t’i mbajtur ata të mos bien në duart ruse.
Nëse vizita e Olenës në Uashington jep rezultate reale, ajo do të jetë një kujtesë e fuqisë së krijimit të imazhit. Dhe imazhet kanë rëndësi. Tetyana Solovey, një ish-redaktore në Londër në “Vogue Ukraine”, thotë se shfaqja e Zelenskës ka qenë kritike.
“Zërat e femrave në këtë luftë duhet të dëgjohen, duhet të përfaqësohen”, thotë ajo. Zelenska është “e para që foli për përvojën njerëzore të luftës”. Dhe zonja e parë e ka ndihmuar Ukrainën të shprehë zërin e saj. Në fillim të luftës, “i gjithë peizazhi mediatik ishte: “Biden tha”, “Boris Johnson tha”, “Olaf Scholz tha diçka.” Çfarë lojtarët më të mëdhenj po mendojnë për Ukrainën, çfarë dëshiron Putini,” thotë ajo. “Prania e saj në media ndihmon në dhënien e mesazhit të Ukrainës si një vend që ka të drejtë të dëgjohet, të flasë, të konsiderohet i rëndësishëm.”
Në fillim të qershorit, në një nga paraqitjet e saj të para publike që nga pushtimi, Zelenska bëri homazhe për rreth 200 fëmijë ukrainas të vrarë në luftë, duke mbajtur një fjalim para një turme që përfshinte prindër të pikëlluar jashtë Katedrales së Shën Sofisë në Kiev. Një muaj më vonë, ky numër ka shkuar në 300. “I gjithë vendi i di historitë tuaja dhe ju nuk jeni vetëm,” tha ajo atë ditë. “Duhet të dish se je i rëndësishëm. Ju ishit njerëzit më të rëndësishëm për fëmijët tuaj. Kështu që kujdesuni për veten për ta. Ata do ta donin këtë gjë.”
Ajo po udhëheq një përpjekje për të trajnuar ekspertët e shëndetit mendor dhe për t’u mësuar personave të linjës së parë, duke përfshirë mësuesit, farmacistët, punonjësit socialë dhe oficerët e policisë, të veprojnë si këshilltarë. “Në përgjithësi kjo nismë duket të përmirësojë shëndetin mendor në vend,” tha ajo. Është një përgjigje moderne ndaj një lufte agresioni të shkollës së vjetër, një përgjigje që duket përtej mbijetesës së thjeshtë ndaj efekteve afatgjata.
Zonja e Parë nuk është një rol që Zelenska ka dashur të luajë ndonjëherë. “Më pëlqen të jem në prapaskenë, më përshtatet,” ka thënë ajo.
“Të kaloja në qendër të vëmendjes ishte mjaft e vështirë për mua.” Ajo dhe Zelenskyy u takuan në shkollë të mesme, filluan të takoheshin në universitet dhe patën një profil të plotë në botën e argëtimit përpara se ai të fitonte presidencën në vitin 2019. E mbrojtur nga jeta e tyre familjare, ajo nuk kishte dashur që ai të kandidonte. Por, si shumë nga shokët e saj ukrainas në këtë luftë, Zelenska është ngritur në këtë rast me forcë dhe guxim. “Po përpiqem të bëj më të mirën time”, tha ajo. Ajo ka qenë gjithmonë një studente shumë e mirë.
Zelenska është e drejtpërdrejtë, dinjitoze, elegante, një promovuese delikate e stilistëve ukrainas. Një ditë ajo vesh një bluzë mëndafshi me flokët e saj bionde të mbuluara me një topuz të çrregullt. Të nesërmen, vesh xhinse të gjera, atlete të bardha me flokët e lëshuara.
Është e çuditshme të flitet për shfarosjen ukrainase dhe modën ukrainase në të njëjtën bisedë, dhe megjithatë kjo është disonanca konjitive e Ukrainës së sotme, ku dizajnerë dhe profesionistë të të gjitha llojeve po mobilizohen brenda dhe jashtë vendit për të mbështetur vendin e tyre. Kjo disonancë konjitive është veçanërisht e vërtetë në Kiev, ku mund të pini një “matcha” në një kafene dhe më pas të shkoni me makinë një orë në Bucha për të parë një varr masiv.
Me gjithë hijeshinë që përfaqëson Zelenskën, është e qartë se lufta e ka rraskapitur. Ajo duket nganjëherë në ankth, sikur është e mbyllur në një gjendje gjysmë të përhershme luftimi ose ikjeje. Sytë e saj mbushen me trishtim, veçanërisht kur flet për fëmijë të vdekur.
Kur lufta filloi herët në mëngjesin e atij shkurti, Zelenska ishte në shtëpi në rezidencën presidenciale në Kiev, me presidentin dhe dy fëmijët e tyre: Oleksandra, 18 vjeç dhe Kyrylo, 9 vjeç. Për muaj të tërë, administrata Biden kishte ndarë inteligjencën me Ukrainën dhe Evropën, paralajmërim për një pushtim të afërt rus. Megjithatë, askush, madje as Zelenskyy, nuk e priste në të vërtetë që të ndodhte. Kur ndodhi, ai veshi një kostum, shkoi në zyrë dhe shpalli gjendjen e jashtëzakonshme ushtarake. Teksa tanket ruse lëviznin drejt Kievit, ai u shndërrua në veshje ushtarake dhe fitoi mbështetjen e pavdekshme të ukrainasve dhe admirimin e botës duke mos ikur nga vendi, siç pati një nga paraardhësit e tij, prorusi Viktor Janukoviç, kur u përball me Maidan, në kryryengritjen popullore në vitin 2014. “Kam nevojë për municion, jo për një udhëtim,” tha Zelenskyy asokohe.
Për një kohë të gjatë, Zelenska nuk ishte në gjendje të komunikonte me të shoqin, apo me prindërit e saj. Para luftës, ajo fliste me nënën e saj në telefon çdo ditë. “As nuk e di se si do të kisha mbijetuar këta muaj nëse do të kishim qenë të ndarë”, tha ajo për fëmijët. Presidenti nuk ka mundur t’i shohë ende fëmijët, për arsye sigurie. “Ai e ka një kohë shumë më të vështirë në këtë drejtim. Ai vuan. Dhe pastaj fëmijët e mi po ashtu, sepse ata nuk mund ta shohin njëri-tjetrin, “tha ajo. Si shumë familje ukrainase, familja e parë është ndarë. Rreth 9 milionë ukrainas janë larguar nga vendi që nga fillimi i luftës, shumica prej tyre gra dhe fëmijë. Burrat nga mosha 18 deri në 60 vjeç duhet të qëndrojnë dhe të inkurajohen të shërbejnë në forcat e mbrojtjes territoriale. Rreth 5,000 civilë ukrainas kanë vdekur, ndoshta më shumë, dhe në kulmin e luftimeve administrata deklaroi se po humbte 200 ushtarë në ditë.
Kur Zelenska më në fund doli në publik, me zonjën e pare amerikane, Jill Biden për të vizituar një strehë për njerëzit e zhvendosur në Ukrainën perëndimore më 8 maj, Ditën e Nënës, dërgoi një mesazh të fortë: Ajo ishte në vend dhe punonte për të mirën e përbashkët. Kjo shënoi një fazë të re të luftës dhe të rolit të Zelenskës si zonja e parë, një dritë për qytetarinë e saj dhe një luftëtare në betejën e Ukrainës për zemrat dhe mendjet.
Para luftës, ajo ishte bërë një avokate për shtresat vulnerabël, veçanërisht fëmijët me nevoja të veçanta, dhe gjithashtu ka punuar për të rritur ndërgjegjësimin dhe për të luftuar dhunën në familje. Ajo solli një kuzhinier të njohur ukrainas për të përmirësuar cilësinë e ushqimit e kafeterisë së shkollave publike, duke futur më shumë fruta dhe perime në një dietë kryesisht me mish dhe patate.
Zelenska ka lindur Olena Kiyashko. Nëna e saj ishte inxhiniere dhe menaxhere në një kompani ndërtimi dhe babai i saj profesor në një shkollë teknike. Si ajo ashtu edhe Zelenskyy janë fëmijë të vetëm. Të dy u rritën në familje rusishtfolëse dhe më vonë mësuan ukrainisht. Ata ishin 11 vjeç kur ra Muri i Berlinit dhe në shkollën e mesme kur Ukraina fitoi pavarësinë, në vitin 1991. Aerosmith dhe The Beatles ishin kolona zanore e tyre e adoleshencës. “Ne ishim adoleshentë në ditët e fundit të Bashkimit Sovjetik,” tha ajo. “Bota filloi të hapej për ne.”
Në universitet, Zelenska u diplomua në arkitekturë dhe Zelenskyy studioi për drejtësi, por shpejt të dy ndryshuan kurs për t’iu përkushtuar komedisë satirike.
Në vitin 2015, Zelenskyy e ngriti edhe më shumë profilin e tij duke luajtur në një serial televiziv, “Shërbëtori i Popullit”, në të cilin ai luajti një mësues të shkollës së mesme që kritikon klasën në pushtet për miqësinë dhe korrupsionin, dhe më vonë e gjeti veten si president i Ukrainës.
Në mes të luftës, Olena ka një ëndërr të madhe, të darkojë me familjen e saj, të plotë me Zelenskyy-n në krye.
Burimi: Vogue
